AIDS Son Evre Belirtileri
AIDS son evre belirtileri, HIV enfeksiyonunun bağışıklık sistemini ciddi şekilde zayıflattığı ve vücudun fırsatçı enfeksiyonlara karşı savunmasız hale geldiği dönemde ortaya çıkan ağır semptomlardır. Bu evrede CD4 hücre sayısı kritik seviyelere düşer, yaşam kalitesi ciddi şekilde bozulur ve tıbbi müdahale hayati önem taşır. AIDS’in son evresi, doğru tedavi ve destekle yaşam süresinin uzatılabileceği ancak tedavi edilmediğinde ölümcül seyreden bir dönemdir.
AIDS Son Evre Nedir?
AIDS son evre, HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) enfeksiyonunun ilerleyerek bağışıklık sistemini neredeyse tamamen işlevsiz hale getirdiği, CD4 hücre sayısının 200 hücre/mm³’ün altına düştüğü ve çok sayıda fırsatçı enfeksiyonun görüldüğü dönemdir. Bu evreye “ileri AIDS” veya “HIV son evresi” de denir.
- HIV ve AIDS farkı: HIV, bağışıklık sistemine saldıran virüstür; AIDS ise bu virüsün neden olduğu hastalığın en ileri ve en ağır evresidir.
- Bağışıklık sistemi çöküşü: HIV virüsü, yıllar içinde CD4 olarak adlandırılan yardımcı T lenfosit hücrelerini yok eder.
- Tıbbi tanım: Dünya Sağlık Örgütü (WHO), AIDS tanısını; CD4 hücre sayısının 200’ün altına düşmesi veya belirli fırsatçı enfeksiyonlardan birinin varlığı ile koyar.
- Hastalık seyri: HIV enfeksiyonu tedavi edilmediğinde genellikle 8–10 yıl içinde AIDS’e ilerler.
AIDS Son Evre Ne Kadar Sürer?
AIDS son evre, tedavi edilmediğinde genellikle birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir. Ancak antiretroviral tedavi (ART) ile bu süre yıllarca uzatılabilir.
- Tedavi görmeyenlerde: Çoğu hastada ölüm, ilk fırsatçı enfeksiyonun ardından 3–12 ay içinde gerçekleşebilir.
- Tedavi görenlerde: ART ile bağışıklık sistemi kısmen toparlanabilir, viral yük baskılanabilir.
- Viral yük ve CD4 sayısı ilişkisi: Viral yük ne kadar yüksek, CD4 sayısı ne kadar düşükse hastalık o kadar hızlı ilerler.
- Destek tedavileri: Beslenme, enfeksiyon önleme, düzenli kontroller ve psikolojik destek yaşam süresini uzatabilir.
AIDS Son Evrede Görülen Yaygın Belirtiler
- Yüksek ve tekrarlayan ateş
- Gece terlemesi
- İnatçı ishal
- Aşırı kilo kaybı (kaşeksi)
- Sürekli yorgunluk ve halsizlik
- Cilt lezyonları ve döküntüler
- Ağız yaraları ve pamukçuk
- Lenf bezlerinde şişlik
- Öksürük ve nefes darlığı
AIDS Son Evrede Cilt ve Ağız Belirtileri
Cilt Belirtileri
- Kaposi sarkomu: Mor, kırmızı veya kahverengi lekeler
- Viral döküntüler: Herpes simplex veya zona kaynaklı
- Bakteriyel enfeksiyonlar: İltihaplı yaralar, çıbanlar
- Mantar enfeksiyonları: Kaşıntılı, pullu lezyonlar
Ağız Belirtileri
- Pamukçuk (oral kandidiyazis)
- Aft ve ülserler
- Diş eti hastalıkları
- Yutma güçlüğü
AIDS Son Evrede Nörolojik ve Psikolojik Belirtiler
Nörolojik Belirtiler
- HIV ilişkili demans
- Toksoplazmoz
- Kriptokok menenjiti
- Periferik nöropati
Psikolojik Belirtiler
- Depresyon
- Anksiyete
- Uyku bozuklukları
- Kognitif bozukluklar
AIDS Son Evrede Fırsatçı Enfeksiyonlar
- Pnömosistis jirovecii pnömonisi (PCP)
- Tüberküloz (TB)
- Toksoplazmoz
- Sitomegalovirüs (CMV)
- Kriptokok menenjiti
- Candidiasis (Pamukçuk)
- Herpes simplex ve zona
AIDS Son Evre ve Erken Evre Arasındaki Fark
- Bağışıklık durumu: Erken evrede CD4 genellikle 500 üzeri, son evrede 200 altı.
- Belirtilerin şiddeti: Erken evrede hafif, son evrede ağır.
- Yaygın semptomlar: Erken evrede ateş, boğaz ağrısı; son evrede yüksek ateş, kilo kaybı.
- Enfeksiyon riski: Erken evrede düşük, son evrede çok yüksek.
- Cilt belirtileri: Erken evrede hafif döküntü; son evrede Kaposi sarkomu vb.
- Nörolojik durum: Erken evrede normal; son evrede demans, nöbetler.
- Tedavi etkisi: Erken evrede tam toparlanma mümkün; son evrede kısmi.
- Yaşam kalitesi: Erken evrede normal; son evrede ciddi düşüş.
AIDS Son Evrede Tanı ve İzlem
- CD4 hücre sayımı
- Viral yük (HIV RNA) testi
- Fizik muayene
- Görüntüleme yöntemleri
- Mikrobiyolojik ve serolojik testler
AIDS Son Evre Tedavi ve Destek Yaklaşımları
- Antiretroviral tedavi (ART)
- Fırsatçı enfeksiyonların tedavisi
- Palyatif ve destek tedavileri
- Multidisipliner yaklaşım
AIDS Son Evrede Hayat Kalitesini Artırma
- Beslenme ve sıvı desteği
- Enfeksiyonlardan korunma
- Düzenli sağlık kontrolleri
- Psikolojik ve sosyal destek
- Fiziksel aktivite
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- AIDS son evre belirtileri nelerdir? Yüksek ateş, gece terlemesi, ciddi kilo kaybı, ishal, cilt lezyonları vb.
- AIDS’in son evresi ne kadar sürer? Tedavi yoksa birkaç ay–1 yıl; tedaviyle yıllarca.
- HIV ile AIDS farkı nedir? HIV virüstür, AIDS hastalıktır.
- AIDS son evrede bulaşıcı mı? Evet.
- İyileşme mümkün mü? Tam iyileşme yok, ancak tedaviyle yaşam süresi uzar.
- Hangi enfeksiyonlar sık görülür? PCP, TB, CMV, toksoplazmoz vb.
- Ciltte ne değişiklikler olur? Kaposi sarkomu, mantar enfeksiyonları vb.
- Psikolojik sorunlar olur mu? Evet, depresyon, anksiyete vb.
- Yaşam kalitesi nasıl artırılır? Beslenme, hijyen, destek tedavileri.
Kaynaklar
Son Güncelleme: