AIDS Tedavisi

AIDS, geçmişte ölümcül sonuçları olan bir hastalık olarak anılsa da, günümüzde tıbbın geldiği nokta sayesinde artık yönetilebilir bir sağlık durumuna dönüşmüş durumda. HIV pozitif bireyler, doğru tanı ve düzenli tedaviyle uzun, sağlıklı ve üretken bir yaşam sürebilme şansına sahiptir. Bu önemli dönüşüm, modern tedavi protokolleri ve erken müdahale stratejilerinin başarısı ile mümkün olmuştur.

HIV enfeksiyonu, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudu enfeksiyonlara ve bazı kanser türlerine karşı savunmasız hale getirir. Ancak bu sürecin AIDS evresine ilerlemesi, günümüzde gelişmiş test yöntemleri ve antiretroviralilaçlarla önemli ölçüde önlenebilmektedir.

Bilimsel veriler, HIV ile yaşayan bireylerin, tedaviye düzenli şekilde uyum sağladıkları takdirde yalnızca sağlıklarını korumakla kalmayıp, aynı zamanda virüsü başkalarına bulaştırma riskini de sıfıra indirebildiklerini göstermektedir. Bu durum, hem bireysel yaşam kalitesini artırmakta hem de toplum sağlığı açısından umut verici bir tablo sunmaktadır.

Günümüzde kullanılan antiretroviral tedavi (ART) protokolleri, virüsün çoğalmasını baskılayarak kandaki viral yükü tespit edilemeyen seviyelere düşürebilir. Bu da HIV pozitif bireylerin bağışıklık sistemini koruyarak AIDS evresine geçişi önler. Doğru zamanda başlanan ve düzenli uygulanan HIV ilaç tedavisi sayesinde virüs tamamen ortadan kaldırılamasa da kontrol altına alınması mümkündür. Üstelik bu başarı, sadece birkaç ilacın günlük kullanımıyla sağlanmaktadır.

Unutulmamalıdır ki HIV pozitif bir tanı, yaşamın sona erdiği anlamına gelmez. Aksine, bu tanı sayesinde kişi sağlığını korumak adına bilinçli adımlar atabilir. Doğru bilgi, zamanında müdahale ve bilimsel tedavi yöntemleriyle HIV ile yaşam, güvenli ve sürdürülebilir bir hale gelebilir.

AIDS Evresi Ne Zaman Başlar?

HIV ile enfekte olmuş bireylerde bağışıklık sistemi tedavisiz bırakıldığında zamanla zayıflar. Belirli bir eşik aşıldığında kişi AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) evresine girer. AIDS, HIV enfeksiyonunun son ve en ciddi aşamasıdır.

AIDS tanısı genellikle şu iki duruma göre konur:

• CD4 hücre sayısı 200 hücre/mm³ altına düşerse
• HIV’e bağlı fırsatçı enfeksiyonlar veya bazı kanserler gelişirse

AIDS, bağışıklık sistemi artık yeterli savunmayı yapamayacak hale geldiğinde ortaya çıkar. Ancak günümüzde etkili tedavi protokolleri sayesinde HIV pozitif bireyler, AIDS evresine hiç geçmeden yaşam boyu sağlıklı kalabilirler.

AIDS Evresi Öncesi: Semptomlar ve Riskler

HIV enfeksiyonunun seyri genellikle üç evrede incelenir:

1. Akut HIV Dönemi: Bulaştan sonraki ilk 2-6 hafta arasında ortaya çıkar. Grip benzeri semptomlar (ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı, döküntü) gözlenebilir. Daha fazla bilgi için: AKUT HIV Dönemi

2. Klinik Gizli Dönem (Asemptomatik): Virüs vücutta çoğalırken kişi yıllarca hiçbir belirti göstermeyebilir. Ancak CD4 hücreleri azalmaya devam eder.

3. AIDS Dönemi: Bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıfladığında ortaya çıkar. Zatürre, tüberküloz, mantar enfeksiyonları ve bazı kanser türleri sık görülür.

Bu evreler arasında geçen süre, bireyin bağışıklık durumu, yaşam tarzı ve tedavi alıp almamasına göre değişkenlik gösterebilir.

CD4 Hücresi Nedir?

CD4 T lenfositleri, bağışıklık sisteminin orkestra şefidir. HIV bu hücreleri hedef alır ve yok eder. CD4 sayısı düştükçe bağışıklık sistemi zayıflar.

• Normal CD4 değeri: 500-1600 hücre/mm³

• Riskli CD4 seviyesi: < 500 hücre/mm³ (enfeksiyonlara açık hale gelir)

• AIDS tanısı sınırı: < 200 hücre/mm³

Tedavideki temel hedeflerden biri, bu CD4 hücre sayısını korumak ya da yükseltmektir.

Viral Yük Ne Anlama Gelir?

Viral yük, 1 mililitre kanda bulunan HIV RNA (virüs kopyası) miktarını ifade eder. Bu değer HIV enfeksiyonununşiddetini ve bulaşıcılığını gösterir.

• Yüksek viral yük: Aktif virüs çoğalması ve yüksek bulaşıcılık

• Düşük viral yük / Tespit edilemeyen düzey: Başarılı tedavi sonucu

Viral yük tespit edilemeyen düzeye indiğinde HIV bulaş riski ortadan kalkar. Bu bilimsel prensip “U=U” (Undetectable = Untransmittable) olarak kabul edilir.

Tanı Tedavinin İlk Adımıdır

HIV tedavisinde başarılı olmanın ilk ve en kritik adımı, zamanında ve doğru tanı koymaktır. Erken teşhis, sadece bireyin bağışıklık sistemini korumakla kalmaz, aynı zamanda tedavinin başarısını ve bulaş riskinin azaltılmasını da sağlar. Bu nedenle HIV tanısında kullanılan testlerin doğru zamanda ve doğru yöntemle yapılması büyük önem taşır.

HIV enfeksiyonunun teşhisi, kan veya plazma örneğinde virüse ait antijen ya da antikorların saptanmasıyla yapılır. Tanı testleri, enfeksiyonun evresine ve kişinin başvuru zamanına göre farklılık gösterebilir. Günümüzde hızlı, güvenilir ve erken dönemi yakalayabilen birçok test yöntemi mevcuttur.

Erken Tanı Neden Hayati Önem Taşır?

Erken tanı, HIV tedavisinin başarısında en belirleyici faktörlerden biridir. Çünkü:

• Bağışıklık sistemi zarar görmeden önce tedaviye başlanabilir.
• Virüsün çoğalması ve CD4 hücrelerini yok etmesi önlenebilir.
• Viral yük baskılanarak bulaştırıcılık sıfıra indirilebilir.
• Kişinin yaşam kalitesi korunur.
• AIDS evresine geçiş önlenebilir.

HIV enfeksiyonu, çoğu zaman belirti vermeden ilerlediği için test yapılmadıkça tespit edilmesi zordur. Bu nedenle risk taşıyan bireylerin periyodik test yaptırmaları hayati öneme sahiptir.

Tanıdan Tedaviye Geçiş Süreci

HIV pozitif tanısı aldıktan sonra kişi hemen tedavi planlaması için enfeksiyon hastalıkları uzmanına yönlendirilmelidir. Tedaviye geçiş süreci şu adımlarla ilerler:

1. Doğrulama Testleri: İlk test sonucu pozitifse ikinci bir testle doğrulama yapılır.

2. CD4 ve Viral Yük Ölçümü: Tedaviye başlamadan önce bağışıklık durumu ve virüs seviyesi değerlendirilir.

3. Tedavi Planlaması: Kişinin bağışıklık düzeyi, yaşı, eşlik eden hastalıkları ve yaşam tarzı göz önüne alınarak antiretroviral tedavi başlanır.

4. Danışmanlık: Kişiye HIV ile yaşama, tedaviye uyum ve bulaşma riskleri hakkında ayrıntılı bilgi verilir.

Bu süreçte duygusal destek de en az medikal süreç kadar önemlidir. Tanı sonrasında bilgi kirliliği, korku ve toplumsal baskı hissi gibi unsurlar, bireyin ruh sağlığını etkileyebilir. Bu yüzden HIV ile yaşam hakkında doğru bilgi sunulması, kişinin sürece uyumunu artırır.

AIDS Tedavisi Nasıl Yapılır?

HIV pozitif bireylerin AIDS evresine geçmeden sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri, erken ve etkili tedaviyle mümkündür. Modern tıpta HIV için geliştirilmiş en etkili yöntem, antiretroviral tedavi (ART) olarak adlandırılır. Bu tedavi, HIV virüsünü tamamen yok etmese de, çoğalmasını baskılar ve bağışıklık sisteminin sağlıklı kalmasını sağlar.

Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, uzun vadeli başarı oranı o kadar yüksek olur. Üstelik günümüzde kullanılan ilaçlar sayesinde tedavi, sadece birkaç tabletle kolayca sürdürülebilir hale gelmiştir.

Antiretroviral Tedavi (ART) Nedir?

Antiretroviral tedavi, HIV virüsünün vücutta çoğalmasını önleyen ilaç kombinasyonlarından oluşur. Bu tedavi sayesinde kandaki viral yük azaltılır, CD4 hücre sayısı korunur ve bağışıklık sistemi güçlenir.

Tedavi sürecinde kullanılan ilaçlar, HIV’in farklı yaşam döngüsü aşamalarını hedef alır. Bu sayede virüsün çoğalma döngüsü birden fazla noktadan durdurulur.

Antiretroviral tedavi:

• HIV’i kontrol altına alır
• AIDS evresine ilerlemeyi engeller
• Virüsün bulaşmasını önler (U=U prensibi)
• Kişinin yaşam süresini ve kalitesini artırır

HIV İlaç Tedavisi Neyi Amaçlar?

HIV tedavisindeki temel hedefler şunlardır:

• Viral yükü tespit edilemez seviyeye indirmek
• CD4 hücre sayısını yüksek tutmak veya yükseltmek
• Bağışıklık sistemini koruyarak fırsatçı enfeksiyonları önlemek
• Bulaşıcılığı sıfıra indirerek toplum sağlığını korumak
• HIV ile yaşayan bireyin yaşam kalitesini artırmak

HIV tedavisinde “virüs yok etmek” değil, “virüsü baskılamak ve hastalığın ilerlemesini durdurmak” esas amaçtır.

Türkiye’de Kullanılan Güncel ART İlaç Kombinasyonları

Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı ve SGK kapsamında ücretsiz sunulan birçok etkili ART ilacı mevcuttur. Bu ilaçlar genellikle günlük 1 tabletlik kombine tedaviler şeklindedir.

Kullanılan bazı ilaç grupları şunlardır:

• NRTI (Nükleozid Revers Transkriptaz İnhibitörleri): Tenofovir, Lamivudin, Emtricitabin
• NNRTI (Non-Nükleozid RT İnhibitörleri): Efavirenz, Rilpivirin
• INSTI (Integrase İnhibitörleri): Dolutegravir, Bictegravir
• PI (Proteaz İnhibitörleri): Atazanavir, Darunavir

Türkiye’de sıklıkla kullanılan kombinasyonlar:

• Tenofovir + Emtricitabin + Dolutegravir (ya da Bictegravir)
• Lamivudin + Dolutegravir

Bu kombinasyonlar tek bir tablet içinde bulunabilir ve genellikle günde bir kez alınır.

AIDS Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

AIDS evresine gelmiş hastalarda, standart ART’ye ek olarak fırsatçı enfeksiyonlara karşı koruyucu ilaçlar da tedaviye dahil edilir.

Örneğin:

• P. jirovecii pnömonisi riski varsa: TMP-SMX (trimetoprim-sulfametoksazol)
• Tüberküloz riski varsa: İzoniazid profilaksisi
• CMV, Toksoplazma, mantar enfeksiyonları için antifungal veya antiviral destek

Bu ilaçlar bireyin bağışıklık durumuna, CD4 seviyesine ve mevcut enfeksiyonlara göre değişir.

Tedaviye Başlama Kriterleri Nelerdir?

Güncel tıbbi rehberler, HIV pozitif bireylerde tanı konar konmaz tedaviye başlanmasını önermektedir. Ancak bazı özel durumlar, tedaviye öncelik verilmesini gerektirir:

CD4 < 500 hücre/mm³

Bağışıklık sisteminin zayıfladığı anlamına gelir, tedaviye ivedilikle başlanmalıdır.

Akut HIV Enfeksiyonu

Virüs hızla çoğaldığı için erken müdahale büyük fark yaratır.

Gebelik

Annenin tedavisi sayesinde bebeğe bulaş riski sıfıra indirilebilir.

Eşlik Eden Diğer Enfeksiyonlar

Özellikle hepatit B, hepatit C, tüberküloz gibi hastalıklar varsa tedavi planı buna göre uyarlanır.

Partner HIV Negatifse

Serodiskordan (biri pozitif, diğeri negatif) çiftlerde tedavi, HIV’in partnera bulaşmasını engellemek için önceliklidir.

Tedavi Süreci Nasıl Takip Edilir?

HIV tedavisi, yalnızca ilaç alımından ibaret değildir. Gerçek başarı, düzenli takip, biyolojik göstergelerin izlenmesive hasta-doktor iş birliği ile sağlanır. Antiretroviral tedaviye (ART) başlandıktan sonra kişinin bağışıklık sistemi ve viral aktivitesi belli aralıklarla kontrol edilir. Böylece tedaviye verilen yanıt değerlendirilir, gerektiğinde ilaç kombinasyonları güncellenebilir.

HIV Tedavi Süreci Nasıl İlerler?

Tedaviye başlandıktan sonra ilk 4 ila 8 hafta içerisinde ilk kontrol testleri yapılır. Ardından genellikle her 3 ila 6 ayda bir düzenli kontroller gerçekleştirilir.

Tedavi süreci şu başlıklarda izlenir:

1. CD4 hücre sayısı ölçülür
2. Viral yük (HIV RNA) düzeyi takip edilir
3. İlaçlara karşı olası yan etkiler değerlendirilir
4. İlaç direnci gelişip gelişmediği incelenir
5. Tedavi uyumu kontrol edilir

Viral Yük Takibi Neden Önemlidir?

Viral yük (HIV RNA düzeyi), tedavinin işe yarayıp yaramadığını gösteren en kritik göstergedir. Amaç, virüsün kanda tespit edilemeyecek kadar az seviyeye düşmesidir.

• Başarılı tedavide hedef: HIV RNA < 50 kopya/mL (tespit edilemez düzey)
• İlk 6 ayda bu seviyeye ulaşılması beklenir
• Tedaviye uyum varsa, viral yük baskı altında kalır ve bulaşma riski ortadan kalkar (U=U)

Eğer viral yük düşmüyorsa ya da yeniden yükseliyorsa, ilaç direnci veya tedavi uyumsuzluğu akla gelir.

CD4 Hücre Sayımı ile Bağışıklık Takibi

CD4 hücrelerinin düzenli olarak ölçülmesi, bağışıklık sisteminin ne durumda olduğunu ortaya koyar. Tedavi başladıktan sonra CD4 sayısı zamanla artar.

• İlk yıl içinde testler 3-6 ay aralıklarla yapılır
• CD4 > 500 hücre/mm³ ise bağışıklık iyi düzeydedir
• CD4 < 200 hücre/mm³ ise AIDS evresi ve enfeksiyon riski artar

CD4 düzeyine göre fırsatçı enfeksiyonlara karşı koruyucu ilaçlar eklenebilir.

Tedaviye Yanıt Alınamazsa Ne Olur?

Bazı bireylerde, tüm kurallara uyulmasına rağmen viral yük baskılanamayabilir. Bunun başlıca nedenleri:

• İlaçlara karşı direnç gelişmesi
• İlaçların düzensiz kullanımı (tedavi uyumsuzluğu)
• İlaç emilim problemleri ya da etkileşimleri
• Yanlış ilaç kombinasyonları

Bu durumda viral direnç testi yapılır ve gerekirse tedavi protokolü değiştirilir.

Direnç Gelişimi Nasıl Anlaşılır?

İlaç direnci, virüsün kullanılan antiretroviral ajanlara karşı bağışıklık kazanmasıdır. Genellikle:

• Viral yükte düşüş olmaması
• Düşen viral yükün tekrar yükselmesi
• Tedaviye rağmen CD4 sayısının artmaması

gibi belirtilerle ortaya çıkar.

Direnç gelişirse:

• HIV ilaç direnç testleri yapılır
• Alternatif ilaç kombinasyonlarına geçilir
• Tedavi protokolü kişiselleştirilir

Tedaviye Uyum Nasıl Sağlanır?

HIV tedavisinde en önemli faktörlerden biri de ilaçların eksiksiz ve zamanında kullanılmasıdır. Her gün aynı saatte alınan ilaçlar, virüsün çoğalmasını baskı altında tutar.

Tedaviye uyumun korunması için:

• Alarm veya hatırlatma uygulamaları kullanılabilir
• Günde tek tablet tedaviler tercih edilebilir
• Yan etki yaşanırsa hekime başvurulmalı, ilaç bırakılmamalıdır
• Psikolojik destek, tedavi uyumunu güçlendirir

Araştırmalar, %95 ve üzeri tedavi uyumu olan bireylerde uzun dönem başarı oranının %90’ın üzerinde olduğunu göstermektedir.

Türkiye’de AIDS Tedavisi

Türkiye, HIV/AIDS ile mücadelede son yıllarda önemli adımlar atmış, hem tanı hem de tedavi süreçlerini daha erişilebilir hale getirmiştir. Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen ulusal stratejiler, HIV pozitif bireylerin erken teşhisi, ücretsiz tedaviye ulaşması ve toplumun farkındalığının artırılması üzerine odaklanmıştır.

Türkiye’de HIV Tedavisi Ücretsiz midir?

Evet. Türkiye’de HIV tedavisi tamamen ücretsizdir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), HIV tanısı almış bireylerin tüm tedavi giderlerini karşılamaktadır.

Buna;

• Antiretroviral ilaçlar
• CD4 ve viral yük takip testleri
• Danışmanlık ve yönlendirme hizmetleri

dâhildir.

İlaçlar, enfeksiyon hastalıkları uzmanı tarafından reçete edilir ve eczanelerden hiçbir ücret ödenmeden temin edilebilir.

Sağlık Bakanlığı’nın 95-95-95 Hedefi Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen bu hedef, Türkiye’nin de benimsediği bir halk sağlığı stratejisidir.

Amaç:

1. Toplumdaki HIV pozitif bireylerin %95’inin tanı alması
2. Tanı alanların %95’inin tedaviye başlaması
3. Tedaviye başlayanların %95’inde viral yükün baskılanması

Bu hedefle HIV’in hem bireysel hem de toplumsal etkisinin minimize edilmesi amaçlanır.

ART İlaçlarına Nasıl Erişilir?

Türkiye’de antiretroviral tedavi ilaçlarına erişim oldukça kolaydır. Süreç şu şekilde işler:

1. Tanı konulduktan sonra hasta enfeksiyon hastalıkları uzmanına yönlendirilir.
2. Tedavi planı oluşturulur ve reçete yazılır.
3. SGK kapsamında ilaçlar devlet eczaneleri veya anlaşmalı özel eczaneler üzerinden temin edilir.
4. Her üç ayda bir kontrole gelinerek ilaçlar yenilenir.

İlaçlar tekli veya kombine (tek tablet) formlarda reçete edilebilir. Uyum sorunu yaşayan bireyler için alternatif planlamalar yapılır.

AIDS Tedavi Protokolü Nasıldır?

Türkiye’de AIDS tedavi protokolü, Sağlık Bakanlığı’nın HIV/AIDS Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzları’na göre yürütülmektedir. Bu protokoller, CDC ve WHO gibi uluslararası kurumların güncel verilerine dayalıdır.

Tedavi protokolü aşağıdaki aşamaları kapsar:

• HIV pozitif tanısı ve doğrulama testleri
• CD4 ve HIV RNA düzeylerinin belirlenmesi
• Uygun antiretroviral tedavi kombinasyonunun seçimi
• 3-6 ay aralıklarla kontrollerin yapılması
• Direnç gelişimi halinde ilaç protokolünün güncellenmesi

Türkiye’deki tedavi protokolü, uluslararası düzeyde etkili kabul edilen tüm ilaçları içerir.

Mavi Laboratuvarlar Grubu, sadece test yapmakla kalmaz; aynı zamanda pozitif sonuç alınması durumunda bireyin doğru branş uzmanına yönlendirilmesi konusunda da danışmanlık sunar. İstanbul’daki Çapa, Ataköy, Beykent ve Kozyatağı şubeleriyle hastalara ulaşım kolaylığı sağlar.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

AIDS tedavisi kaç yıl sürer?

AIDS tedavisi ömür boyu sürer. HIV virüsü tamamen yok edilemez; ancak antiretroviral tedaviyle kontrol altına alınabilir. Bu nedenle ilaçlar yaşam boyunca düzenli olarak kullanılmalıdır.

AIDS tedavisi ile virüs tamamen yok olur mu?

Hayır, HIV virüsü tamamen yok olmaz. Ancak tedaviyle kandaki viral yük tespit edilemez seviyeye düşer ve kişi sağlıklı bir yaşam sürebilir. Ayrıca bulaşıcılık da sıfıra iner (U=U).

HIV ile yaşayan biri normal yaşam sürebilir mi?

Evet. Tedaviye düzenli uyum gösteren HIV pozitif bireyler, HIV negatif bireylerle aynı yaşam süresine ve kalitesine sahip olabilir.

HIV tedavisine ne zaman başlanır?

Tanı konar konmaz tedaviye başlanmalıdır. Güncel tıbbi rehberler, CD4 sayısına bakılmaksızın erken tedaviyi önermektedir. Erken tedavi, bağışıklık sistemini korur ve bulaş riskini azaltır.

HIV pozitif birey çocuk sahibi olabilir mi?

Evet. HIV pozitif bireyler uygun tedavi ve tıbbi danışmanlıkla sağlıklı çocuk sahibi olabilir. Gebelik sürecinde anne tedavi alırsa bebeğe bulaşma riski %1’in altına iner.

AIDS tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri var mı?

Bazı antiretroviral ilaçlar hafif yan etkilere neden olabilir. Bu etkiler arasında baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik veya uyku bozukluğu görülebilir. Yeni nesil ilaçlarda yan etkiler genellikle azdır.

HIV tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?

HIV tedavisinde genellikle 2 NRTI + 1 INSTI kombinasyonu kullanılır. Örnek olarak: Tenofovir + Emtricitabin + Dolutegravir. Bu kombinasyonlar tek tablet halinde alınabilir.

Türkiye’de AIDS tedavisi nerede yapılır?

AIDS tedavisi, enfeksiyon hastalıkları uzmanları tarafından devlet ve üniversite hastanelerinde yapılır. Tedavi SGK tarafından ücretsiz karşılanır.

HIV tedavisinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• İlaçlar her gün aynı saatte alınmalıdır
• Doktor kontrolleri aksatılmamalıdır
• Yan etkiler yaşanırsa hekime başvurulmalıdır
• Alkol ve madde kullanımı tedavi başarısını düşürebilir
• Düzenli viral yük ve CD4 takipleri yapılmalıdır

AIDS evreleri ve tedavi süreci nasıl işler?

1. Akut HIV Enfeksiyonu: Grip benzeri belirtiler

2. Asemptomatik Dönem: Belirti yok, virüs çoğalır

3. AIDS Evresi: CD4 < 200, fırsatçı enfeksiyonlar

Tedavi: Her aşamada antiretroviral ilaçlarla başlatılır; tedavi süreci ömür boyudur ve düzenli takip gerektirir.

Kaynakça

1. T.C. Sağlık Bakanlığı – Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, HIV/AIDS Kontrol Programı
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/hiv-aids

2. CDC – Centers for Disease Control and Prevention, HIV Basics
https://www.cdc.gov/hiv/basics/index.html

3. World Health Organization (WHO) – HIV/AIDS Guidelines
https://www.who.int/health-topics/hiv-aids

4. PubMed – National Library of Medicine, HIV/AIDS Research Articles
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=HIV+AIDS

5. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK)

Ana Sayfa URL 2 Görsel